Yiyun Li, in 1973 in China geboren en sinds 1996 woonachtig in de Verenigde Staten, gruwt ervan om als vertegenwoordigster van haar land te worden gezien, want ‘dat zou niemand van een Amerikaans schrijver vragen’.

Toch bleek dat van meet af haar lot, ook al won ze met haar debuutbundel Een heel leven later uit 2005 een plaatsje op de Granta-lijst van veelbelovende jonge Amerikaanse auteurs. NRC Handelsblad vond haar verhalen ‘een tikje keurig’, maar prees de beschrijvingen van het ‘intieme leven’ van ‘individuele Chinezen’, dat krantencorrespondenten niet dichterbij konden brengen.

In sommige verhalen ontstijgt Li die rol beslist, zoals in het invoelende portret van een ‘overbodig geworden’ bejaarde Chinese vrouw. Ook mooi is de manier waarop een oude Chinese man in Amerika contact krijgt met een Iraanse immigrante, met wie hij door hun taalprobleem nauwelijks kan spreken.

Maar in andere stukken lijkt Li wat al te gekunsteld Chinese problematiek te verwerken: het is nogal ongeloofwaardig dat een Chinese homo-zoon, met een greencard op zak terug in Peking, al direct op het vliegveld in een discussie over communisme en Culturele Revolutie verwikkeld raakt met zijn christelijke moeder.

In Verschoppelingen, haar romandebuut uit 2008, draait alles om een losjes op ware feiten gebaseerde executie van een jonge contra-revolutionaire vrouw in 1979. Het verhaal speelt zich af in een verzonnen Chinees provinciestadje, waar Li afwisselend inzoomt op een ruime reeks personages die allemaal iets te maken hebben met de veroordeelde. Zo legt ze de reacties bloot van een kleine gemeenschap op de gewelddadige uitwassen van de maoïstische politiek uit die tijd, die zij ook in gruwelijk detail beschrijft.

De onverschilligheid, angst, verraad en schuldgevoelens zijn ruimschoots bekend van eerdere boeken uit en over China, maar net als in haar beste verhalen weet Li overtuigend in alle verschillende hoofden door te dringen. Hoewel ze onmiskenbaar Chinees is in de losse, meanderende vorm haar roman, vindt ze door die aandacht voor het individu directer aansluiting bij een westers publiek.

Maar of dat haar van haar China-imago afhelpt? Misschien moet ze daar wat minder keurig voor worden.

Oorspronkelijk verschenen in de Volkskrant, 2 oktober 2009