Voor de kust van de Zuid-Chinese stad Amoy, tegenwoordig Xiamen geheten, ligt het eilandje dat Slauerhoff ooit het lente-eiland noemde, omdat je er het rumoer van Amoy-stad zo goed kon vergeten: ‘Het is hier eeuwige stilte. Het is hier eeuwig herfst. Of lente?’

Allard Schröder, in zijn nieuwe roman Amoy, noteert die stilte van het eiland ook, maar voegt er een donkerder visie aan toe. De stemmen in de verte en het geruis van de golven ‘waren bleke tekenen van leven, maar het organisme dat ze voortbracht was verre van dood, lag alleen maar slaperig en bewegingloos als een slang in de zon om daarna geruisloos de avond in te glijden.’

Schröders visie is vast gevoed door zijn eigen recente verblijf in de havenstad, want na decennia van grijs communisme is Slau’s wondereiland een spookeiland geworden, waar de ‘duizend villa’s’ in westerse stijl verwaarloosd leegstaan en ’s nachts opgloeien ‘als een smeulende berg sintels’. Vertrouwde Schröder-lezers weten intussen wel beter: plekken waar dood en leven samenkomen zijn het ideale decor voor de typische Schröder-held, of het nu burgerman Favonius is in Overlethe, suburbia aan de dodenrivier (Favonius, 2005), of de roeszoekende econome in haar Zuid-Duitse voorgeborchte (De econome, 2008).

Advocaat Seghers is ook zo iemand die levend dood is. In Batavia bracht hij zijn tijd door met bridgen, zeker nadat zijn vrouw hem met de Indische tennisleraar bedroog en vervolgens terugvluchtte naar Den Haag. In 1937, aan de vooravond van de Chinees-Japanse oorlog, neemt hij op goed geluk een opdracht aan in Amoy, waar een zekere zakenman Freyler spoorloos is verdwenen. De firma die hem op de boot zet heet Hermes – juist ja, de god die mensen naar de onderwereld begeleidt.

In Amoy komt hij terecht in het kleine, verstikkende wereldje van buitenlandse consulaten: Nederlanders, Amerikanen en Japanners die er in ‘splendid isolation’ van de Chinese maatschappij leven. Slauerhoff beschreef het al in zijn defaitistische verhaal ‘Such is life in China’, maar Schröder, dat kan hij als geen ander, tekent de sfeer nog genadelozer. Seghers’ onderzoek vlot niet, het eiland verlamt hem en de bewoners laten weinig los over de mysterieuze Freyler, behalve dan dat hij op hem lijkt. Uiterlijk tenminste, want verder moet Freyler juist alles zijn waar Seghers alleen maar van kan dromen: een krachtige man die de wereld naar zijn hand zet. Ook dat dubbelgangermotief kennen we van Schröder – Seghers spiegelt zich aan zijn macho alter ego, neemt zelfs zijn intrek in diens villa, gaat zijn smokings dragen, en valt voor de vrouw op wie Freyler aasde.

De vrouw, de Chinese Grace, maakt niet alleen door haar schoonheid veel in Seghers los. Ze leert hem iets over zijn lot. Als ze op een feestje dansen, wil ze door hem opgetild worden, want: ‘Degene door wie je wordt opgetild, neemt voor even je lot in handen. En dan ben je een moment vrij.’ Het doet Seghers beseffen dat hij een kaartspeler is, ‘ook in het leven’, iemand die ‘wacht tot er gedeeld is’ en zich vervolgens schikt naar de mogelijkheden.

Het is geen inzicht als dat waartoe de dolende wetenschapper Karsch komt in Schröders De hydrograaf (2002) – dat hij voorgoed een mens van de oude tijd is. Seghers weet van geen oude tijden, heeft amper een eigen verleden; hij is als de verveelde Deense telegrafist op het eiland, wiens geheugen dagelijks door de drank wordt gewist.

Wat moet er van zo’n man worden? Hij krijgt wat orakelachtige hulp van de Nederlandse consulsdochter, zo’n vroegwijs meisje dat soms de al even ‘lege’ hoofdpersonen vergezelt van Haruki Murakami, een door Schröder bewonderd schrijver. Maar onherroepelijk raakt hij verstrikt in Freylers louche zaakjes, want ook Chinese ongure types zien hem voor de ander aan. Is Grace zijn redding, of de oorlog, die alle buitenlanders noopt tot vertrek? Maar waar kan hij heen? Weer de zee op? Naar een volgend eiland?

Op elke pagina resoneren de hints naar Seghers’ eeuwige verdoemenis. Freyler klinkt als ‘vrij’, ‘leven’ echoot telkens met ‘leegte’, en de willoze Seghers citeert Nietzsche’s Wille zur Macht en Ewige Wiederkehr… Het heeft soms iets overdadigs, maar tegelijkertijd zijn het net muzikale variaties waarmee Schröder je knap weet te bezweren in deze kleine suite over zijn Chinese helle-eiland.

Oorspronkelijk verschenen in de Volkskrant, 9 januari 2009